ROLNICTWO W UNII EUROPEJSKIEJ

Rynek rolny w UE jest pierwszym wspólnym rynkiem branżowym (rolnym i żywności) w skali całej Unii Europejskiej i największym rynkiem rolnym i żywności na świecie. Jest to rynek bez granic, o jednolitych zasadach funkcjonowania, jednolitych regułach konkurencji, standardach jakościowych i fitosanitarnych. Dzięki temu rolnictwo zachodnioeuropejskie i przemysł spożywczy od lat korzystają z efektów skali produkcji, a przede wszystkim szans, jakie stwarzają: specjalizacja regionalna, różnorodność warunków produkcji, bogactwo i tradycja kuchni.
Unia Europejska uznaje model rolnictwa rodzinnego za podstawę funkcjonowania rolnictwa, a życie na wsi za samoistne dobro społeczno-kulturowe Europy ważne również dla ochrony środowiska.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013
W ramach priorytetowych kierunków wsparcia obszarów wiejskich UE, zdefiniowano cztery osie:

Oś 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego;

Pojawiające się nowe wyzwania w rolnictwie implikują potrzebę zwiększenia zaangażowania doradztwa do podnoszenia kwalifikacji i wiedzy w zakresie nowoczesnego gospodarowania, zarządzania gospodarstwem jako przedsiębiorstwem, stosowania zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), norm produkcji, zdrowia publicznego, dobrostanu zwierząt, jakości żywności, stosowania dobrej praktyki rolniczej i leśnej zgodnej z ochroną środowiska oraz czynnej ochrony zasobów przyrody.
Szczególne znaczenie ma poprawa konkurencyjności rolnictwa, która będzie wymagała koncentracji ziemi przez usprawnienie przepływu gruntów rolnych z gospodarstw nieefektywnych, bądź w ogóle nieużytkowanej rolniczo, do gospodarstw sprawnych. Niezbędna przy tym jest także modernizacja techniczna gospodarstw, rozwój usług produkcyjnych, tworzenie i rozwijanie sprawnych łańcuchów produkcyjno-handlowych zwłaszcza w zakresie produktów markowych, obejmujących wszystkie ogniwa - od laboratoriów naukowych do handlu i gastronomii. Ponadto wymagane będzie przyspieszenie przekształceń strukturalnych. W tej dziedzinie zaplanowano szereg instrumentów wsparcia dla młodych rolników, jak również zapewnienie odpowiednich źródeł utrzymania osobom w wieku przedemerytalnym, rezygnującym z działalności rolniczej.

Oś 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich;

Gospodarowanie w warunkach zrównoważonego rozwoju (sustainable development) wymusza także na rolnictwie nowoczesne koncepcje funkcjonowania gospodarstw rolnych i rozwoju obszarów wiejskich. Obok produkcji artykułów rolnych, działania na terenach wiejskich pełnią ważną rolę w zakresie ochrony środowiska, a zwłaszcza uwzględniając ochronę zasobów wodnych i gleb, kształtowanie krajobrazu, ochronę i zachowania siedlisk oraz różnorodności biologicznej.
W celu utrzymania właściwych proporcji w środowisku naturalnym wprowadzone zostaną odpowiednie instrumenty wsparcia oraz zachęty dla rolników, które będą sprzyjały zachowaniu i poprawie stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków, stanowiących dobro publiczne. Tego typu działania będą realizowane w oparciu o odpowiednie praktyki rolnicze w obrębie gospodarstw, jak np.: tradycyjne użytkowania łąk i pastwisk, przeznaczanie gruntów rolnych (użytkowanych i odłogowanych) do zalesienia, wspomaganie gospodarowania na gruntach o słabej jakości oraz położonych na stokach i w pasmach podgórskich, gdzie jest to mało opłacalne, żeby uniknąć marginalizacji i zaprzestania działalności itp.
W ramach działań osi 2, ze względu na uniwersalny charakter, z instrumentów wsparcia będą korzystały zarówno silne i dobrze zorganizowane gospodarstwa, jak również mniejsze, funkcjonujące w sposób tradycyjny, tj. przy dużych nakładach pracy własnej i niewielkiej presji na środowisko.

Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej;

W związku z podnoszeniem poziomu konkurencyjności rolnictwa, które będzie stopniowo absorbować coraz mniejszy zasób siły roboczej, istotną kwestią jest poprawa warunków życia na obszarach wiejskich. W tym kontekście priorytet stanowi zapewnienie pracy i dochodów przez rozwój działalności pozarolniczej. Niezwykle istotne jest zatem wszechstronne wsparcie dla procesu tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na wsi oraz ułatwianie zatrudnienia w lokalnych ośrodkach miejskich dla osób ze wsi. Ważna rola w tym procesie przypada właśnie ośrodkom miejskim - jako podstawowym miejscom, w których ludność wiejska może znaleźć miejsca pracy i podwyższyć poziom edukacji i umiejętności oraz znaleźć zaspokojenie potrzeb zdrowotnych i aspiracji kulturalnych. Dlatego wspieranie rozwoju funkcji małych miast i wybranych ośrodków gminnych związane jest bezpośrednio z procesami restrukturyzacyjnymi na obszarach wiejskich, w tym w szczególności usług zdrowotnych, edukacji na poziomie szkolnictwa średniego, rozwoju małych firm w sektorach pozarolniczych, turystyki przyjazdowej, funkcji uzdrowiskowych.
Uruchomione zostaną także instrumenty mające na celu poprawę jakości życia. Ich rola będzie opierać się głównie na odnowie wsi oraz poprawie stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Czynniki te kształtują przemiany strukturalne na wsi i przyczyniają się do polepszenia jakości życia, tworząc tym samym silniejsze poczucie identyfikacji mieszkańców z obszarów wiejskich z ich regionem wraz z jego tradycjami i wartościami.

Oś 4. Leader.
Leader jest podejściem przekrojowym, umożliwiającym realizowanie i wdrażanie celów przede wszystkim Osi 3.
Głównym celem Osi 4 jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi, zwiększenie możliwości zdobywania środków finansowych i ich wykorzystania, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja.
Istota działań w ramach osi 4 Leader przejawia się w oddolnym opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby, wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele tych sektorów tworzą tzw. Lokalną Grupę Działania - partnerstwo międzysektorowe, które samodzielnie wybiera projekty, a ich realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej strategii.
Tworzenie lokalnych strategii daje szereg korzyści, wśród których jako najważniejsze należy wymienić między innymi lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów (ludzkich, naturalnych), bardziej precyzyjne dostosowanie kierunków działania do potrzeb podmiotów funkcjonującym na danym obszarze. Ponadto podejście lokalne pozwala na lepsze zdefiniowanie problemów obszaru i określenie sposobów ich rozwiązania oraz ułatwia wyznaczenie pożądanych kierunków rozwoju.

Więcej Informacji znajdą Państwo na stronach internetowych poniższych instytucji:

1. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - http://www.minrol.gov.pl
2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - http://www.arimr.gov.pl   
3. Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe - http://www.lasypanstwowe.gov.pl   
4. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - http://www.nfosigw.gov.pl/site